หนังสือพิมพ์โฟลยา เดอ เซา เปาโล ซึ่งเป็นสื่อสิ่งพิมพ์ชื่อดังในบราซิลเผยแพร่เอกสารลับที่รั่วไหลระบุว่าการถอดถอนประธานาธิบดีดิลมา รุสเซฟฟ์ นั้นมีการสมคบคิดกันในหมู่เจ้าหน้าที่ระดับสูงของรัฐบาล กองทัพ และผู้บริหารวิสาหกิจน้ำมัน เพื่อตัดตอนการสืบสวนสอบสวนกรณีอื้อฉาวการทุจริตคอร์รัปชันไม่ให้สาวไปถึงตัวพวกเขา ทางสื่อตะวันตกชวนให้เรียกการถอดถอนในครั้งนี้ว่าเป็น 'การรัฐประหาร'

24 พ.ค. 2559 เอกสารลับดังกล่าวคือสำเนาบทสนทนาทางโทรศัพท์ความยาว 75 นาที ระหว่างโรเมโร ชูกา ผู้ที่ในตอนนั้นเป็นวุฒิสมาชิกและหลังการถอดถอนรุสเซฟฟ์ก็ได้รับแต่งตั้งเป็นรัฐมนตรีด้านการวางแผน กับ เซอร์จิโอ มาชาโด อดีต ส.ว. ผู้ที่ในปัจจุบันดำรงตำแหน่งเป็นประธานรัฐวิสาหกิจด้านพลังงาน 'ทรานส์เปโตร'

บทสนทนาระหว่างทั้ง 2 คนเกิดขึ้นเมื่อช่วงเดือน มี.ค. ก่อนหน้าการลงมติถอดถอนรุสเซฟฟ์ ในบทสนทนาเผยให้เห็นว่าทั้งสองคนวางแผนให้มีการถอดถอนรุสเซฟฟ์ซึ่งสำหรับพวกเขาแล้วเป็น "หนทางเดียวเท่านั้นที่จะทำให้การสืบสวนสอบสวนกรณีการทุจริตจบลง" นอกจากนี้ยังมีการสมรู้ร่วมคิดกับสถาบันที่มีอำนาจที่สุดในบราซิลอย่างกองทัพและศาลสูงสุดด้วย

ก่อนหน้านี้เดวิด มิแรนดา นักกิจกรรมชาวบราซิลผู้ก่อตั้งองค์กรคุ้มครองผู้เปิดโปงชื่อองค์กร 'สโนว์เดนเทรียตตี' เคยตั้งข้อสงสัยว่าการถอดถอนรุสเซฟฟ์อาจจะมีแรงจูงใจดำมืดอยู่เบื้องหลัง ซึ่งเอกสารที่ถูกเปิดโปงล่าสุดถือเป็นหลักฐานอย่างดีที่พิสูจน์ว่าการถอดถอนประธานาธิบดีในครั้งนี้เป็นการกระทำที่ "ทำลายประชาธิปไตย"

ไม่เพียงแค่นั้นเอกสารที่ถูกเปิดโปงยังแสดงให้เห็นว่าแผนการที่ชูกาเรียกว่า "ข้อตกลงแห่งชาติ" (A National Pact) ในการร่วมมือกันถอดถอนรุสเซฟฟ์นั้นเป็นไปเพื่อหยุดยั้งไม่ให้มีการสืบสวนการทุจริตที่ผู้นำเหล่านี้มีส่วนพัวพันด้วย โดยชูกากล่าวชัดเจนว่าการถอดถอนประธานาธิบดีเป็นหนทางเดียวที่จะ "หยุดยั้งการกดดันจากสื่อและภาคส่วนอื่นๆ ให้มีการสืบสวนสอบสวนกรณีทุจริต 'คาร์วอช' (Car Wash) ต่อไป"

สำหรับการทุจริตคาร์วอชเป็นกรณีการฟอกเงินที่มีการสืบสวนสาวไปจนถึงการทุจริตคอร์รัปชันในรัฐวิสาหกิจพลังงานเปโตรบราสที่ผู้บริหารถูกกล่าวหาว่ารับสินบนเพื่อให้สัมปทานแก่บริษัทก่อสร้างในราคาที่สูงขึ้น โดยที่มีผู้บริหารหลายคนและนักการเมืองหลายพรรคในบราซิลถูกสืบสวนและส่วนหนึ่งก็ถูกจับกุมจากการมีส่วนเกี่ยวข้องกับการทุจริตคาร์วอช แต่การถอดถอนรุสเซฟฟ์ก็เป็นไปเพื่อยับยั้งการสืบสวนกรณีคาร์วอชซึ่งไม่ได้ถือเป็นการสนับสนุนการเอาผิดต่อผู้ทุจริตและไม่ได้หยุดยั้งการทุจริตคอร์รัปชันเลย

สื่อดิอินเตอร์เซฟต์ระบุต่อไปว่ากลุ่มผู้ที่ลงมติถอดถอนประธานาธิบดีบราซิลนั้นไม่ได้ต้องการรัฐบาลที่ใสสะอาดเลย พวกเขาเป็นพวกฝ่ายขวาคณาธิปไตยที่มีวาระเอื้อผลประโยชน์แต่กับตัวเอง ซึ่งเป็นกลุ่มที่ไม่เคยขึ้นสู่อำนาจด้วยวิถีทางประชาธิปไตยและไม่เป็นที่ยอมรับของประชาชนชาวบราซิล

การเปิดโปงในครั้งนี้ยังกลายเป็นตัวชี้วัดสำหรับสื่อต่างๆ ว่าควรจะเรียกการถอดถอนรุสเซฟฟ์ว่าเป็น "การรัฐประหาร" เช่นที่ฝ่ายสนับสนุนรุสเซฟฟ์เรียกมาตลอดหรือไม่ โดยในสำเนาบทสนทนามีส่วนหนึ่งที่ชูกากล่าวอ้างว่ากองทัพของบราซิลก็สนับสนุนแผนการในครั้งนี้ เขาอ้างว่าได้พูดคุยกับนายพล ผู้บัญชาการทหาร ซึ่งบอกว่าจะรับรองการถอดถอนในครั้งนี้ นอกจากนี้กองทัพยังคอยจับตามองขบวนการคนงานไร้ที่ดิน (MST) ที่ให้การสนับสนุนนโยบายปฏิรูปที่ดินและการลดความเลื่อมล้ำโดยพรรคแรงงานบราซิลและเป็นกลุ่มที่ออกมาประท้วงการถอดถอนรุสเซฟฟ์ด้วย

นอกจากกองทัพแล้วผู้พิพากษาหลายคนจากศาลสูงสุดของบราซิลมีส่วนเกี่ยวข้องด้วยโดยศาลสุงสุดของบราซิลถูกใช้อ้างความชอบธรรมว่าการถอดถอนรุสเซฟฟ์ไม่เป็น "การรัฐประหาร" ชูกาบอกว่ามีผู้พิพากษาอยู่ไม่กี่คนเท่านั้นที่เขาไม่สามารถเข้าถึงได้

ชูกากล่าวยืนยันว่าสำเนาบทสนทนาดังกล่าวเป็นของจริงแต่ก็บอกว่าเขาต้องแสดงความคิดเห็นนี้โดยที่ไม่ได้อยู่ในบริบทเรื่องของการถูกเปิดโปง

คอมมอนดรีมส์ระบุว่ามีกลุ่มผู้ประท้วงยังคงปักหลักอยู่หน้าบ้านพักของรักษาการประธานาธิบดีเทเมร์หลังจากที่มีการประท้วงเมื่อวันอาทิตย์ที่ผ่านมา (22 พ.ค.) จัดโดยกลุ่มขบวนการฝ่ายซ้าย เฟรนเต โปโว เซม เมโด ที่มีผู้ชุมนุมหลายพันคน ทั้งนี้การประกาศปิดกระทรวงวัฒนธรรมจากรัฐบาลรักษาการยังทำให้ศิลปินและผู้ไม่พอใจในเรื่องนี้พากันยึดครองอาคารที่ทำการต่างๆ ทั่วประเทศเพื่อเป็นการประท้วงจนทำให้เทเมร์ต้องยกเลิกการสั่งปิด

ดิอินเตอร์เซฟต์ยังเรียกร้องให้สื่อต่างๆ เรียกสถานการณ์ที่เกิดขึ้นในบราซิลว่าเป็น "การรัฐประหาร" จากที่เอกสารรั่วไหลฉบับนี้แสดงให้เห็นว่ามีการพยายามขอให้สถาบันทางการเมืองต่างๆ ร่วมมือในการยึดอำนาจผู้นำที่มาจากการเลือกตั้งโดยทำไปเพื่อผลประโยชน์ของตัวเอง

เรียบเรียงจาก

Call It a 'Coup': Leaked Transcripts Detail How Elite Orchestrated Overthrow in Brazil, Common Dreams, 23-05-2016
http://www.commondreams.org/news/2016/05/23/call-it-coup-leaked-transcripts-detail-how-elite-orchestrated-overthrow-brazil

New Political Earthquake in Brazil: Is It Now Time for Media Outlets to Call This a “Coup”?, The Intercept, 23-05-2016
https://theintercept.com/2016/05/23/new-political-earthquake-in-brazil-is-it-now-time-for-media-outlets-to-call-this-a-coup/

ข้อมูลเพิ่มเติมจาก
https://en.wikipedia.org/wiki/Operation_Car_Wash